Bakanlık, bir dizi düzenlemenin yeni yılda yürürlüğe gireceğini ve bazılarının da yürürlük süresinin uzayacağını açıkladı. Bahse konu düzenlemelerin özellikle fahiş fiyat artışlarının önüne geçme, tüketici mağduriyetlerini önleme, üretici-tedarikçi ve perakende işletmeler arasında ticari faaliyetleri ve iç piyasayı düzenleme amacı olduğu belirtildi.
Bu noktada Bakanlık’ın yapmış olduğu açıklamada fiyat etiketleri, haksız ticari uygulamalar, azami ödeme süreleri, ikinci el motorlu kara taşıtlarının ve taşınmazların internet ilanları, otomotiv sektörü, ikinci el araç piyasasında 6 ay-6 bin km sınırlaması, elektronik ticaret, anonim ve limited şirketlerde asgari sermaye artırımı gibi konular hakkında değişiklik içeren düzenlemelerin akıbeti ele alınıyor.
- Artık fiyat ve menü bilgilerinin kapıya asılması ve masaya konulması zorunlu hale geldi.
Fiyat Etiketi Yönetmeliği’nin 8.maddesine bir ekleme yapılmıştı. 1 Ocak 2024 itibarıyla lokanta, restoran, kafe, pastane ve benzeri yiyecek ve içecek hizmeti sunan işyerleri tarafından fiyat ve menü bilgileri giriş kapısının önüne ve hizmet sunulan masaların üstüne, tüketiciler tarafından kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde asılacak, takılacak veya konulacak. İlgili düzenleme ile birlikte keyfi fiyat artışlarının önüne geçilmesi ve tüketicilerin mağduriyetlerinin önlenmesi amaçlanıyor. Diğer bir anlatımla, tüketici bir restorana girmeden de fiyat ve menü bilgilerini görebilecek ve tercihini baskı altında kalmadan yapabilecek.
- Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da hem tüketicileri hem de küçük ölçekli üreticiyi koruyan değişiklikler yapıldı.
İlgili değişiklik üretici-tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ilişkileri düzenledi. Bazı faaliyetler haksız ticari uygulama olarak tanımlandı ve kimi faaliyetlere yasak getirildi.
Haksız ticari uygulama; üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerde taraflardan birinin diğer tarafın ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan faaliyetler olarak spesifik bir biçimde tanımlandı ve düzenleme içerisinde örneklerle açıklandı (Bknz. m.6/2 (a)-(f)).
Ayrıca tarım ve gıda ürünlerinin konu edildiği ticari ilişkilerde azami ödeme süreleri de yeniden belirlendi.
• Üretim tarihinden itibaren 30 gün içinde bozulabilen tarım ve gıda ürünlerinin tedariki söz konusu olduğunda ödeme süresinin ‘‘45 gün’’ olması öngörüldü.
• Alacaklı, borçludan daha küçük ölçekli ise alacaklı küçük işletmeyi korumak adına bu süre ‘‘30 gün’’ olarak belirlendi.
• Eğer üretim tarihinden itibaren 30 gün içerisinde bozulmayan bir tarım ve gıda ürünü söz konusu ise bu sefer ödeme süresi alacaklının ölçeğinin borçlunun ölçeğinden küçük olması durumunda yine aynı amaçla bu süre ‘‘60 gün’’ olarak belirlendi.
Tüketicilerin glütensiz, laktozsuz ve benzeri ürünlere ulaşmasının kolaylaştırılması amacıyla; işletme konusu hızlı tüketim mallarının satışı olan ve şube sayısı 200’den fazla olan zincir mağazalara, 250 metrekareden fazla satış alanına sahip şubelerinde uygulanmak üzere, tıbbi beslenme tedavisi gerektiren hastalıklara yönelik gıda ürünü satış yükümlülüğü getirme yetkisi verildi. Bu yetki 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren yürürlükte olacak.
Bu noktada 2024 yılı itibariyla perakende ticarette haksız ticari uygulamaların kapsamı belirlenmiş olacak, alacaklının daha küçük ölçekli olduğu hallerde ödeme süresinde konumundan ötürü haksızlığa uğraması engellenecek, tüketiciler nezdinde glütensiz, laktozsuz ve benzeri ürünlere ulaşılması kolaylaştırılmış olacak.
- İkinci el motorlu kara taşıtları ve taşınmazların internet ilanlarına yönelik platformlara denetim yükümlülüğü getirildi.
Öncelikle bahse konu düzenlemelerle hem otomotiv hem de emlak sektöründe aldatıcı ve sahte ilanların engellenmesi amaçlandı. Bu ilan platformları nezdinde ilan verenlerin kimlik ve iletişim bilgilerini doğrulama ve ilan verme yetkilerinin bulunup bulunmadığını kontrol etme yükümlülüğü getirildi. Diğer bir anlatımla, verilecek ilanların ve aynı zamanda ilan verenlerin bilgilerinin doğruluğu ilan platformlarınca kontrol edilmek zorunda. 1 Kasım 2023 tarihinden itibaren yürürlüğe giren düzenleme nezdinde bahse konu bu yükümlülüğe aykırılık, yüksek miktarda idari para cezasına sebebiyet veriyor.
- Otomotiv sektöründe ikinci el satış uygulaması için sınırlama süresi uzatıldı.
İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik’te yapılan değişiklik neticesinde İkinci el motorlu kara taşıtlarının üretici veya distribütör tarafından tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinde bir fiyattan ilan yoluyla pazarlaması yasaklandı. Ayrıca, söz konusu düzenlemenin uygulama süresi uzatıldı. Bu noktada 1 Temmuz 2024 tarihine kadar ikinci el piyasasında tavsiye edilen güncel satış fiyatının üzerinden ilan yolu ile taşıtın pazarlanması yasak olacak.
Bununla birlikte ilgili düzenleme önemli bir şart daha getirdi. İkinci el kara taşıtı ticareti ile ilgilenenler; motosiklet, otomobil ve arazi taşıtlarının pazarlanmasını veya satışını ilk tescil tarihinden itibaren 6 ay ve 6 bin kilometre geçmedikçe 1 Temmuz 2024 tarihinden önce doğrudan veya dolaylı olarak yapamayacak.
Ek olarak, yetki belgesi ibraz etmeden noterlikte araç satış işlemi yapan kişi, bir takvim yılında üç veya daha fazla sayıda ikinci el araç satmışsa bir sonraki satış işlemi sırasında satışa konu edilmek istenen aracın ilk tescilden itibaren 6 ay ve 6 bin kilometreyi doldurmamış olması halinde işlemin gerçekleşmeyeceği belirtilmekte. Sonuç olarak 1 Temmuz 2024 tarihine kadar ikinci el kara taşıtı ticaretinde 6 ay ve 6 bin kilometre sınırlaması devam edecek.
- İkinci el piyasasında otomobil ve arazi taşıtları için uygulanan 6 ay-6 bin kilometre kısıtlamasına motosikletler de dahil edildi.
Otomobil ve arazi taşıtları için uygulanan sınırlamaya motosikletler de dahil edildi. Bu noktada ilk tescil tarihinden itibaren 6 ay ve 6 bin kilometreyi geçmeyen motosikletlerin pazarlaması ve satışı 1 Temmuz 2024 tarihine kadar doğrudan ya da dolaylı olarak yapılamayacak. Buna aykırı ticari faaliyet kapsamındaki satışlar ise noterlikler nezdinde engellenecek.
- Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında pazaryerleri için yeni kurallar öngörüldü.
Değişiklik neticesinde elektronik ticaret sitelerinde satıcılar; istedikleri zaman kendilerine ait verileri, diğer pazaryerlerine taşıyabilecek.
Ayrıca düzenlemeyle birlikte pazaryerleri, kendilerinin veya ekonomik bütünlük içinde bulundukları kişilerin markalarını taşıyan malları satışa sunamayacak ve bu malların satışına aracılık edemeyecek. Yani pazaryeri, kendi mallarını ya da iş ortaklarının ürünlerini kendi platformlarında satışa sunamayacak. Ek olarak, bu mallar farklı elektronik ticaret ortamlarında satışa sunulacaksa da bu ortamlar arasında bir erişim/bağlantı imkânı sağlanamayacak ve birbirlerinin tanıtımını yapılamayacak. Bir örnekle açıklanacak olursa; pazaryeri, kendi sitesine bir link eklemek suretiyle tüketiciyi kendi ürünlerini satışa sunduğu başka bir platforma yönlendiremeyecek. Diğer bir anlatımla 1 Ocak 2024 tarihine kadar pazaryerlerinin, kendi platformlarında kendi ürünlerinin satışını yapmayacağı bir yapılanma içerisine girmesi öngörülüyor. Yeni yılda ilgili düzenleme yürürlükte olacak.
Ayrıca, çok büyük ölçekli kabul edilen elektronik ticaret pazaryerlerinin piyasadaki hâkim durumunu kötüye kullanmasını engellemek amacıyla; pazaryerlerine bankacılık ve ödeme hizmetlerine ilişkin sınırlamalar getirildi. Bu noktada aracılık hizmeti sunulan elektronik ticaret pazaryerlerinde, kredi kartıyla yapılan kredili ödeme işlemleri ile diğer ödeme işlemleri hariç olmak üzere, ekonomik bütünlük içinde bulunulan bankaların ya da 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketlerin, kredi verme işlemleri dâhil sundukları her türlü hizmetin gerçekleştirilmesine ilişkin faaliyette bulunmasına imkân sağlanamayacak. Ekonomik bütünlük içinde bulunulan elektronik para kuruluşlarınca ihraç edilen elektronik paraların kabulüne ilişkin faaliyette bulunulmasına da imkân sağlanamayacak.
Pazaryerlerinin kendi sitelerinde yapılan satışlar ile kendilerinin elektronik veya fiziki ortamda yaptığı satışlar hariç olmak üzere kargoculuk faaliyetlerine de kısıtlamalar getirildi. Diğer bir anlatımla aracılık hizmeti sunulan elektronik ticaret pazaryerlerindeki satışlarda kendi yaptıkları satışlar dışında; Karayolu Taşıma Kanunu kapsamında eşya taşımacılığı, taşıma işleri organizatörlüğü ve posta hizmet sağlayıcılığı (kargoculuk) faaliyetlerinde bulunamayacaklar. Yani kendi platformları dışında yapacakları satışlar nezdinde kargoculuk faaliyetleri yürütmeleri yeni yılda mümkün olmayacak.
- Anonim şirket ve limited şirketlerde asgari sermaye tutarları arttırıldı.
1 Ocak 2024 tarihinden itibaren Türk Ticaret Kanunu kapsamında anonim ve limited şirketlerin en az sermaye tutarları arttırıldı. Anonim şirketlerde bu tutar 50 bin Türk lirasından 250 bin Türk lirasına, limited şirketlerde ise 10 bin Türk lirasından, 50 bin Türk lirasına yükseltildi. Ayrıca, kayıtlı sermaye sistemini kabul eden halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi 500 bin Türk lirası olarak belirlendi.
1 Ocak 2024 tarihinden itibaren kurulan şirketlerin bu yeni değerlemelere uyması gerekecek. Diğer bir anlatımla söz konusu değişiklik halihazırda kurulu şirketler için ek bir yükümlülük getirmeyecek. Ama yeni kurulacak şirketler için önem taşıyacak.
2024 yılı iç piyasanın düzenlenmesi açısından hem üretici-tedarikçi ve pazaryerleri hem de tüketiciler açısından yeniliklerle dolu bir yıl olacak. İlgili düzenlemeler neticesinde uygulamada ne gibi yansımaların oluşacağı ise merak konusu…
Ticaret Bakanlığının duyurusuna ulaşmak için tıklayınız.
